Publicistik (V)

Idea nordyjskiego parlamentaryzmu

My, Einar Bjørn, (…) chcąc (…) umożliwić Nordyjczykom wspieranie swego Monarchy w dalszych rządach (…) nadajemy niniejsze prawo, jako podstawę wszelkich rządów w Królestwie Nordii.

Akt o Królestwie

Storting, nordyjski parlament, to instytucja tak stara jak Nordia. Swą działalność rozpoczął 4. stycznia 2010 roku, czyli zaledwie dwa tygodnie po powstaniu państwa. W swej historii dał się poznać zarówno jako miejsce zażartych debat i sporów politycznych, jak też wspólnego działania dla dobra kraju. Przeżywał swoje wzloty i upadki, by ostatecznie, po roku ustrojowego niebytu, narodzić się na nowo, również w nowej formie. Choć dla wielu być może nie jest to ten sam parlament, co ten dawny Storting doby monarchii konstytucyjnej, to przy głębszym wejrzeniu łatwo można dostrzec elementy charakterystyczne dla nordyjskiej tradycji parlamentarnej.

W swoim pierwotnym założeniu Storting miał być organem ustawodawczym, który sprawuje swoją władzę w sposób kadencyjny. Praktyka zweryfikowała jednak teorię – postawione przez nordyjską konstytucję wymagania [1] okazały się zbyt trudne do spełnienia i wybory parlamentarne nie odbyły się przez cały ten okres, aż do 14. lipca, kiedy to Nordia demokratyczna ostatecznie zakończyła swój żywot. Z powodu tych wymagań trwał tymczasowy parlament, w którego skład wchodzili wszyscy obywatele, włączając w to monarchę. Ostatecznie forma czasowa stała się formą permanentną, usankcjonowaną prawnie, a nikt już nie pamiętał o tym, że miały być wybory.

Z tego okresu do dzisiaj przetrwały dwie tradycyjne cechy nordyjskiego parlamentu, które choć w zmienionym kształcie zachowały się, by przetrwać okres władzy autokratycznej i odrodzić w nowej Nordii. Wydaje się wręcz, że stały się one czymś w rodzaju kręgosłupa Stortingu, choć może niekoniecznie o tym myślano podczas tworzenia Aktu o Królestwie.

Pierwszym z tych elementów jest bezpośredni udział króla w obradach i prawodawstwie parlamentu. Król obradował razem z całym Stortingiem, głosował nad ustawami, a także przewodził posiedzeniom. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w prawach fundamentalnych, w których król jest stałym członkiem Stortingu z prawem głosu. Co więcej, posiada również niespotykane wcześniej prawo do oddania drugiego głosu w celu rozstrzygnięcia głosowania, jeśli kończy się ono remisem. Nordyjskie prawo daje również monarsze kompetencje do przewodniczenia obradom, choć możliwa jest zmiana tego stanu rzeczy w regulaminie Stortingu.

Nordyjski parlament charakteryzował się również swoją ludowością. W jego skład wchodzili wszyscy obywatele (chyba, że sąd im taką możliwość odebrał). Obecnie członkowie (poza monarchą) pochodzą z wyborów i pełnią rolę przedstawicieli, jednak pierwotna idea wcale nie została zatracona. Istotne było to, że udział w ustawodawstwie był dobrowolny, obywatel niezainteresowany nie musiał brać udziału w pracach Stortingu. Z czasem oczywiście skutkowało to wykreśleniem z listy uprawnionych, choć zawsze można było ubiegać się o przywrócenie. Dziś sprawa wygląda podobnie. Prawo wyboru delegata przez prowincję określone jest w Akcie o Królestwie jako przywilej.[2] Łącząc to z cytowaną na wstępie preambułą Aktu oznacza to, że obywatele Nordyjscy mogą wybrać przedstawicieli, by ci wspierali króla w jego rządach. Idealnie ilustruje to przykład ostatnich wyborów, których wynik mógł budzić zdziwienie, szczególnie wśród obcokrajowców, jednak jest on odzwierciedleniem właśnie tej zasady. Otóż I kadencja Stortingu trwać będzie w składzie 2-osobowym, to jest: król i delegat Nordlandu. Svædland nie zgłosił żadnej kandydatury, toteż nie wybrał żadnego delegata. Stan ten utrzyma się do końca kadencji, ponieważ nie ma obowiązku wyłonienia przedstawiciela, zależy to tylko i wyłącznie od chęci mieszkańców danego regionu.

To, co opisałem wyżej sprawia, że dzięki takiej formie działania nordyjski ustrój ma wielkie szanse na przetrwanie wszelkich zawirowań. Choćby kraj się całkiem wyludnił lub też zupełnie zabrakło zainteresowania polityką (o co w Nordii znowu nigdy nie było specjalnie trudno, od niepamiętnych czasów polityka nie była tu głównym celem życia) władza może trwać niewrażliwa na kryzysy. Nawet zupełny brak delegatów nie przeszkodzi w sprawowaniu rządów, bo rządzić może również król samodzielnie. Udzielenie wsparcia monarsze jest zależne tylko i wyłącznie od woli Nordyjczyków.

____________

[1] Chodzi tu o wymóg 5-osobowego składu, którego nigdy nie udało się złagodzić.

[2] Akt o Królestwie, art. 38. ust. 1.

Read Full Post »